روبات‌ها هم پژوهش می‌کنند

آدام، نخستین روباتی است که توانسته است بدون همراهی و کمک انسان، دست به آزمایش بزند و اولین کشف علمی خود را انجام دهد.

نخستین روبات دانشمند توانسته است فرضیه های خودش را ایجاد کند و به تجربه آنها بپردازد. بدین ترتیب، روبات‌ها نیز موفق شدند اولین مراحل اکتشاف علمی را در دنیای واقعی با موفقیت پشت سر بگذارند.

این روبات که آدام (آدم) نام دارد، توسط محققان دانشگاه آبریسویث و دانشگاه کمبریج در انگلستان ساخته شده و قادر است به تنهایی اعمال جدید تعدادی از ژن های ساکارومیسس سرویسیه را که به نام مخمر نانوایی نیز شناخته می شود، کشف کند.

راس کینگ، از پژوهشگران زیست- انفورماتیک دانشگاه آبریسویث و رهبر این پروژه، میگوید: « نتایجی که آدام به دست آورده، محدود اما واقعی است. این قطعا گامی رو به جلو است و میتوان دستاوردهای آن را در اختیار نشریات علمی قرار داد».

آدام، در واقع اتاقی کوچک و پر از تجهیزات آزمایشگاهی است؛ چهار کامپیوتر اختصاصی، مغز این روبات را تشکیل می‌دهند و دست‌هایی برای کار، دوربین‌های عکاسی، ظروف حامل مایعات، انکوباتورها و سایر ادوات آزمایشگاهی لازم برای آن فراهم شده است. پژوهشگران، فریزری حامل ترکیبی از هزاران سویه جهش یافته از ساکارومیسس را که از هر کدام ژن‌هایی خاص حذف شده، در اختیار آدام قرار داده است. این روبات علاوه بر اینها به یک بانک اطلاعاتی شامل ژن‌های این مخمر، آنزیم‌ها، سوخت و ساز آن و هزاران ماده احتمالی حاصل از سوخت‌وساز مجهز است.

آدام برای کشف این‌که کدام ژن مسئول رمزگذاری کدام آنزیم است، مخمرهای جهش یافته را که فاقد ژن‌های از پیش تعریف شدهای هستند، کشت می‌دهد و پس از آن، روند رشد را بدون حضور متابولیت‌های خاص بررسی می‌کند. اگر فرایند رشد یک‌سویه خاص در قبال عدم حضور متابولیتی شناخته‌شده کند شود، آدام مطلب تازه‌ای را درمورد عملکرد این ژن یاد می گیرد. این روبات می‌تواند این آزمایش را بیش‌از هزار بار در روز انجام بدهد.

آدام تاکنون 20 فرضیه را برای ژن‌های رمزگذار 13 آنزیم مختلف پیش‌بینی و ارزیابی کرده که از این تعداد، 12 فرضیه تأیید شده است. به عنوان مثال، آدام به این فرض صحیح که سه عدد از ژنها در رمزگذاری یک آنزیم مهم در تولید اسیدآمینه لیزین مؤثرند، دست یافته است. محققین این دانشگاه با آزمایشاتی که جداگانه انجام داده‌اند، صحت کار آدام را تأیید کرده‌اند.

این گروه در حال حاضر مشغول کار کردن روی ربات جدیدی به نام ایو (حوا) است که برای کشف دارو های جدید تلاش خواهد کرد. کینگ میگوید: « آدام، ایو و دیگر روبات‌هایی از این دست، به زودی کارهای روزمره، زمان‌بر و طاقت‌فرسای علمی را به عهده خواهند گرفت تا به دانشمندان، فرصت بیشتری برای فکر و کار در سطوح بالاتر و استفاده از خلاقیت نهفته در وجود انسان‌ها بدهد؛ اما سرانجام ممکن است روزی برسد که ربات‌ها به تنهایی هدایت مستقل تحقیقات را در دست بگیرند».

ویل براید ول، محقق هوش مصنوعی از دانشگاه استنفورد در کالیفرنیا معتقد است: «توان آدام در اجرای پروژه‌های پژوهشی صرفا در سطح یک دانشجوی کارشناسی ارشد است. با این‌که روبات‌ها به ایده ماشین‌هایی با هوش مصنوعی که میتوانند با دانشمندان همکاری کنند و نتایج را به زبان ساده شرح دهند، نزدیک‌تر میشوند، اما به نظر می‌رسد هنوز چندین مرحله با ایده نهایی و قابلیت‌های مورد نظر فاصله داشته باشند».

اما پژوهشگران دانشگاه کرنل در نیویورک گام دیگری نیز در این مسیر برداشته‌اند. آنها نرم‌افزاری نوشته‌اند که می‌تواند سیستم‌های فیزیکی را زیر نظر بگیرد و قوانین طبیعی حاکم بر آنها را به طور مستقل بشناسد. این نرم‌افزار که بر اساس قوانین فیزیکی یا هندسی برنامه‌ریزی نشده، تصاویری را از سیستم‌های حرکتی (مانند آونگ دو تکه) بررسی میدهد. بدین‌منظور، نرم‌افزار از یک الگوریتم تکاملی برای تعریف معادلات ریاضی همسان استفاده میکند و سپس، معادلات را یکی یکی مورد آزمایش قرار می دهد تا ببیند کدام یک از آنها دقیقا با این سیستم مطابقت دارد. به عنوان مثال، این کامپیوتر به معادله‌ای دست یافته است که اندازه گشتاور چرخشی یا حرکت زاویه‌ای را شرح می‌دهد.